Έχω πράσινο άλογο. Αυτό δεν σημαίνει ότι φαντασιώνομαι ή σκέφτομαι ανοησίες. Ή τουλάχιστον στον χώρο των αλογάδων δεν είναι έτσι. “Πράσινο άλογο” ή Green horse στα αγγλικά είναι ο όρος που χρησιμοποιούν οι καουμπόηδες όταν μιλάνε για ένα άλογο που έχει μόλις ξεκινήσει με σέλα και αναβάτη. Έχουν και για αυτή την διαδικασία έναν όρο: Starting a Colt. Ξεκινώντας το πουλάρι, δηλαδή. Tι ωραία έκφραση! Δεν “στρώνουν” δηλαδή το άλογο, αλλά ξεκινούν μια διαδικασία στο τέλος της οποίας έχουμε ένα άλογο ιπασίας. Το γεγονός ότι σήμερα δεν έχουμε ειδικό όρο γι’ αυτό στα ελληνικά σημαίνει φυσικά πολλά, αλλά αυτή τη διάσταση θα τη συζητήσουμε κάποια άλλη φορά. Έχω λοιπόν μια πράσινη φοράδα. Η Βάγια είναι τεσσάρων ετών. Πρέπει σταδιακά να αποκτήσει τις γνώσεις ενός αλόγου ιππασίας, να δυναμώσει σωματικά και ψυχικά. Υπάρχει όμως χρόνος έως να ξεκινήσει η εντατική δουλειά κάτω από τη σέλα. Ο σκελετός ενός αλόγου χρειάζεται περίπου πέντε με έξι χρόνια για να αναπτυχθεί. Το τελευταίο μέρος που οστεοποιείται είναι η σπονδυλική στήλη, οπότε το να ξεκινήσει κανείς πολύ νωρίς την εντατική ιππασία είναι έγκλημα. Συνέπειες πολλές. Κυρίως όμως προκαλούνται διάφορες παραμορφώσεις, κακόσεις και καταλήγουμε σε σπονδύλωση, στο kissing spine. Οι παθολογίες στην σπονδυλική στήλη που προκλήθηκαν από κακό χειρισμό σε νεαρή ηλικία ή από υπερβολικό φόρτο εργασίας, δεν γιατρεύονται. Είναι μόνιμες, συχνά χειροτερεύουν και συνοδεύονται με φρικτούς πόνους.

Μέχρι στιγμής η Βάγια έχει πάει δυο φορές βόλτα (trail) έξω από το αγρόκτημα, πάντα παρέα με άλλο άλογο. Τώρα, για πρώτη φορά, βγαίνει μόνη της. Με αποφασιστικό βήμα βγήκε έξω από τη φάρμα. Μπράβο, Βάγια! Ξεκινήσαμε να κατεβαίνουμε τα μονοπάτια ανάμεσα στους ελαιώνες. Η πρώτη διασταύρωση φέρνει τον πρώτο δισταγμό: “Δεν ξέρω αν πρέπει να συνεχίσω”, σκέφτεται σιωπηλά. Εγώ αναπνέω και στέλνω την ισχύ της εισπνοής μου στο άλογο. Κατεβάζω τα χέρια μου, πέρνω την λεγόμενη στάση zero (απόλητη ηρεμία) και προσφέρω το χαλινάρι με μια αναπνοή. Ωραία! Συνεχίζουμε Υπάρχει ένα φορτηγό στην άκρη του δρόμου κι ένας τύπος μέσα που μας κοιτάζει. “Δεν πάω παρακάτω”, αποφασίζει η Βάγια και σταματά. “Καλημέρα” του λέω. Και η Βάγια αποφασίζει να συνεχίσει. Σωστά έκρινε ότι δεν πρόκειται για κανένα κίνδυνο. Ξαφνικά περνάει ένας εργάτης θερμοκηπείου με ποδήλατο: “Αυτό ήταν! Δεν πάω άλλο” λέει με το σώμα της και σταματάμε και πάλι. Και ξεκινάει η ίδια διαδικασία: εκπνέω έντονα προς το άλογο, προσπαθώ να μεταφέρω την ηρεμία μου, προσφέρω άνεση με τα χαλινάρια… Τίποτα. Προσθέτω να βοηθήσω με κίνηση του ποδιού. Πιέζω μοιράζοντας την πίεση σε όλο το μήκος του ποδιού μου. Από πάνω μέχρι ένα ελαφρό “τσακ” με το ντακούνι. Αισθάνομαι μια μικρή κίνηση προς τα εμπρός. Έπαινος για την Βάγια, αλλά πάλι σταματάει. “Πάμε” λέω ήρεμα αλλά αποφασιστικά. Ακολουθεί ένα διστακτικό βήμα. Επαινώ την Βάγια με ένα χάδι στο λαιμό και ανάμεσα στα αυτιά και προχωράμε. Περνάμε τον περιστερώνα που τρέμει με τον ισχυρό αέρα. Καμία αντίδραση. Ένα κομμάτι σχισμένου πλαστικού από το θερμοκήπιο χτυπιέται στον αέρα. Καμία αντίδραση. Η Βάγια απλά ακουλουθεί το πλαστικό κουρέλι με το βλέμμα της. Κάναμε για μέρες πολλά παιχνίδια με την πλαστική σακούλα και τώρα δεν τρομάζει. Κάποιος βάζει μπρος ένα φορτηγάκι. Καμία αντίδραση. Η Βάγια είναι εξοικειωμένη με παρόμοιους ήχους της γεννήτριας αρμέγματος από το αγρόκτημα όπου ζει. Παρακάτω είναι γωνία του νεκροταφείου με ένα δοχείο σκουπιδιών του οποίου το καπάκι ανασηκώνεται ελαφρά από τον άνεμο. Η Βάγια δεν ενδιαφέρεται καν. Η αυτοπεποίθησή μου στα σύννεφα! Αισθάνομαι ότι μπορώ να πάω οπουδήποτε, παρόλο που έχω ακόμα μια αρκετά αδύναμη φοράδα από κάτω μου, η οποία ψάχνει για ισορροπία, προσπαθεί να βρει πως να με βολέψει στην ράχη της, κάνοντας ζιγκ-ζαγκ μερικές φορές. Περπατήσαμε πέρα από τον τοίχο του νεκροταφείου μέχρι τη διασταύρωση με τον δρόμο που οδηγεί στην πλατεία του χωριού.

Θα φτάσω μέχρι εκεί! Ριψοκίνδυνη απόφαση. Η Βάγια όμως έχει έως τώρα δείξει πολύ θάρρος. Είμαστε τώρα μισή ώρα στο δρόμο. Μπορεί να υπάρχουν αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες στο δρόμο με οδηγούς που δεν ξέρουν πώς να αντιδράσουν όταν συναντήσουν ένα άλογο με αναβάτη. Αλλά μόνο η ευφορία και η εγωιστική φιλοδοξία με οδηγούν πια. Στην πλατεία μερικά παιδιά παίζουν ποδόσφαιρο. Μια μπάλα πετάει εδώ κι εκεί, φωνάζουν ο ένας στον άλλο, γελάνε. Αλλά εγώ δεν το βλέπω, δεν ακούω τίποτα. Απλά θέλω να πάω εκεί. Θέλω να απολαύσω αίσθηση ότι εγώ είμαι τέλεια στη σέλα, στην προπόνηση, στην εκπαίδευση του αλόγου. Το άλογο δεν με ενδιαφέρει καθόλου αυτή την στιγμή. Η Βάγια φτάνει στη μέση της διασταύρωσης, κοιτάζει γύρω της και αξιολογεί την κατάσταση ως ανυπέρβλητο εμπόδιο. Από δω και πέρα κάτω μου έχω ένα άλογο φτιαγμένο από μπετόν και βόμβα υδρογώνου σε ένα πακέτο. Μπορείς να “ρίξεις ζάρι” πια πλευρά θα λάβει δράση. Προσφέρω λοιπόν το χαλινάρι, προσπαθώ να χαλαρώσω (πού θα στείλω λίγη ήρεμη ενέργεια τώρα;;;), ένα σπρώξιμο με τα πόδια μου, Πάμε! λέω και… τίποτα. Τα πόδια του αλόγου “βγάζουν ρίζες” βαθιά στο άσφαλτο. Δεν πειράζει, έχουμε κι άλλα κόλπα για τέτοιες καταστάεις: θα την στείλω σε μικρό κύκλο. Και η παραμικρή κίνηση είναι καλύτερη από το τίποτα. Κάνουμε κύκλο, πρώτο, δεύτερο και στρέφω τη Βάγια προς την πλατεία. Και το άλογο πάλι ακίνητο. Δεν προσπαθεί να τρέξει, δεν πανικοβάλλεται, απλά δεν μπορεί να συνεχίζει. Φοβάται, ανησυχεί, δεν πιστεύει ότι θα το καταφέρει. Με τον τρόπο της προσπαθεί να μου το πει, αλλά εγώ κολλημένη στον στόχο μου. Αντίθετα προσπαθώ να την πείσω κάνοντας όπισθεν. Χωρίς αποτέλεσμα. Ξεκαθαρίζω ότι θέλω να προχωρήσω μπροστά: χαλινάρι, πόδι, εμφατική κνήμη, ακουμπάω με το καμτσίκι τα πλευρά της πίσω από την σέλα. “Σου λέω, δεν πάω πουθενά” επιμένει η Βάγια. Εγώ κουφή. Μέσα στην αλαζονεία μου κάνω κι άλλα λάθη. Δεν μπορεί να της περάσει! Θα πάει πλατεία, πεισμώνω. Αρχίζω να εφαρμόζω διάφορα κόλπα, το ένα μετά το άλλο, χωρίς να περιμένω καν κάποια αντίδραση. Ένα ξεκάθαρο μήνυμα απογοήτευσης και απόγνωσης από την πλευρά μου. Η Βάγια το καταλαβαίνει και στρέφει το κεφάλι της προς το δρόμο της επιστροφής για να μου δίξει τι θέλει. Ποιος θα αισθανόταν ασφαλής με έναν αρχηγό σαν εμένα τώρα; Ποιος θα τον ακολουθούσε; Η Βάγια είναι όμως γενναιόδωρη. Στέκεται και περιμένει. Το μόνο που είναι διατεθειμένη να δεχθεί είναι η “μεταβολή” και πάμε στην ασφάλεια της φάρμας. Τελικά παραιτούμαι. Δεν θα καταφύγω με βία. Αυτό που κάνω είναι ήδη οριακό. Ηρέμησε, διατάζω τον εαυτό μου Τρίτη εισπνοή και η Βάγια μασάει ελαφρώς. Καταλαβαίνει ότι το “ρεσιτάλ” μου τελείωσε. Της προσφέρω το χαλινάρι και αμέσως κάνει ένα βήμα μπροστά. Σταματάω και την επαινώ. Πραγματικά δεν έχω δικαίωμα να ζητήσω περισσότερα αυτή τη στιγμή. Η πράσινη μου φοράδα έχει περισσότερο μυαλό από μένα. Στρίβουμε και κατευθυνόμαστε προς το σπίτι. Δεν πάμε ευθεία, όμως. Επιταχύνουμε, επιβραδύνουμε. Σταματάμε. Κάνουμε σλάλομ ανάμεσα στα δέντρα. Διασχίζουμε ένα μικρό ρέμα που δεν ενέπνεε ιδιαίτερη εμπιστοσύνη στη Βάγια από τότε που ήταν μικρό πουλαράκι και φτάνουμε σπίτι. Επαινώ τη Βάγια, βγάζω τη σέλα, χαλινάρια, πλύνω τον ιδρώτα από την ράχη της και βγάζω ένα μεγάλο καρότο.

Στο τέλος, διέσωσα ό,τι μπορούσα. Ευτυχώς, είχαμε μια μακρά και έντονη περίοδο δουλειάς από το έδαφος, χτίζοντας αλληλοσεβασμό και εμπιστοσύνη. Αλλά είμαι θυμωμένη με τον εαυτό μου που την απογοήτευσα σε μια κρίσιμη στιγμή…
Τι συμπεράσματα μπορούμε να βγάλουμε;

• Τα άλογα μαθαίνουν μέσα από θετικές εμπειρίες. Είναι δυνατόν να νικήσετε ένα άλογο σε βία, σπάσοντάς το, αλλά την επόμενη φορά η ίδια απαίτηση, η ίδια κατάσταση θα του προκαλέσει ακόμη περισσότερο άγχος. Ο φόβος δεν είναι δάσκαλος, ούτε για τα ζώα ούτε για τα παιδιά. Η απειλή ενός τεστ, ενός βαθμού, ενός χτυπήματος μπορεί να παράγει μόνο βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα.
• Δεν πρέπει να είμαστε υπερολικοί με τα άλογα. Προσπαθούμε να αντιληφθούμε το όριο τους και να τερματίσουμε την προπόνηση ένα βήμα πριν από το όριο.
• Το άλογο πρέπει να πάει στο σπίτι του με θετική διάθεση, νιώθοντας επιτυχία ότι έκανε τα μαθήματά του καλά, ότι τα κατάφερε, ότι ήταν άξιο.
• Αν το άλογο δεν μας εμπιστεύεται, δεν βελτιώνεται η απόδοσή του, δεν μαθαίνει καινούργια πράγματα. Μπορούμε να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη του αποκλειστικά και μόνο με συνέπεια, επιβράβευση (δεν εννοώ λιχουδιές), παρακίνηση, υποστήριξη και σαφή όρια, αλλά όλα αυτά χρειάζονται χρόνο. Το άλογο δεν είναι προορισμός, είναι δρόμος.
• Το άλογο αντιλαμβάνεται την ανασφάλεια, τον πανικό, την απελπισία μας, καθώς και την ευεξία και την εσωτερική γαλήνη και συμπεριφέρεται ανάλογα. Δεν ακολουθεί έναν ηγέτη οποίος δεν εκπέμπει ηρεμία και ασφάλεια. Το άλογο εκτιμά την ειλικρίνεια και την ευθύτητα στην επικοινωνία. Δεν είναι ύπουλο, πονηρό, εκδικητικό και δεν καταλαβαίνει τέτοιες συμπεριφορές από εμάς.
• Η επιβράβευση ή η διαφωνία μας πρέπει να έρχεται αμέσως μετά την πράξη. Δεν μπορούμε να τιμωρούμε το άλογο για μεγάλα χρονικά διαστήματα ή μια μέρα αργότερα. Με την πάροδο των δευτερολέπτων ήδη παύει να καταλαβαίνει τις σχέσεις των δικών του και δικών μας πράξεων.
• Δεν θέλουμε μια μηχανή, δεν θέλουμε ένα υποδουλωμένο ζώο. Θέλουμε έναν συνεργάτη, έναν σύντροφο, έναν φίλο στο ταξίδι που κάνουμε μαζί.
• Όταν ένα άλογο μας εμπιστεύεται, δεν μπορείτε να φανταστείτε τι είναι πρόθυμο και ικανό να κάνει για εμάς.